- با استفاده از نقشه ذهنی می‌توانید ارزیابی درستی از مهارت‌ها، توانایی‌ها و منابعی که در اختیار دارید، داشته باشید. هر کاری که می‌توانید برای رسیدن به یک استراتژی کاری مناسب انجام دهید. این روش می‌تواند شما را به‌سرعت در مسیر رشد و پیشرفت پروژه قرار دهد.
نقشه ذهنی یک روش فوق‌العاده برای ایجاد یک لیست دقیق از پروژه‌ها است. به‌جای نوشتن تک‌تک پروژه‌ها به‌صورت مرحله‌به‌مرحله، پیشنهاد این است که از یک نمودار دوبعدی استفاده کنید. بهتر است نمودار شما رنگی باشد. به این شکل که افکار، ایده‌ها و برنامه‌ها در آن به‌صورت غیرخطی ارائه شده باشند. این روش، همان نقشه ذهنی است.
نقشههای ذهنی باعث می‌شوند که هر دو نیمکره مغزی درگیر شوند. به همین دلیل اینها ابزار قدرتمندی برای برنامه‌ریزی، سازماندهی و ایجاد رابطه بلندمدت هستند.
با استفاده از نقشه ذهنی می‌توانید ارزیابی درستی از مهارت‌ها، توانایی‌ها و منابعی که در اختیار دارید، داشته باشید. هر کاری که می‌توانید برای رسیدن به یک استراتژی کاری مناسب انجام دهید. این روش می‌تواند شما را به‌سرعت در مسیر رشد و پیشرفت پروژه قرار دهد.
ساخت نقشه ذهنی اصلاً سخت نیست.
در ادامه هفت مرحله ساده برای ایجاد یک نقشه ذهنی توضیح داده می‌شود.
زمانبندی در نقشه ذهنی
به‌منظور برنامه‌ریزی پروژه‌ای که برای شما بسیار مهم است، ۳۰ تا ۴۵ دقیقه زمان اختصاص دهید. ممکن است این زمان، دقیق نباشد؛ به این علت که ممکن است برخی پروژه‌ها زمان کمی برای برنامه‌ریزی نیاز داشته باشند، درحالی‌که سایر پروژه‌ها ممکن است زمان بیشتری از شما بگیرند و مجبور باشید عوامل مختلفی را در نظر بگیرید. روش اصلی این است که برای برنامه‌ریزی هر پروژه حداقل نیم ساعت وقت اختصاص دهید.
چهار سؤال کلیدی
نقشههای ذهنی با فهم دقیق پروژه‌ها و همچنین مطرح‌کردن چهار پرسش اصلی شروع می‌شوند.
** “برای رسیدن به هدف اولیه چه اقداماتی باید انجام شود؟”
** “نقاط قوت من و منابعی که در اختیار دارم چیست؟”
** “چه موانعی بر سر راه موفقیت من ممکن است وجود داشته باشند؟”
** “برای رسیدن به هدف، کدام یک از مهارت‌های خود را باید ارتقا دهم؟”
تجربیات گذشته خود در پروژه‌های مشابه را بررسی کنید. به آنچه از موفقیت‌ها و شکست‌های خود آموخته‌اید، فکر کنید. این اطلاعات بهترین منابع برای ایجاد نقشههای ذهنی هستند.
نقشه ذهنی خود را بسازید
به فروشگاه لوازم اداری محله خود بروید و یک کاغذ طراحی بخرید. برخی کاغذ طراحی را به کاغذ معمولی ترجیح می‌دهند. کاغذ طراحی، فضای زیادی برای نوشتن چیزهایی که برای تکمیل پروژه نیاز است، در خود دارد.
هنگامی که ابزار(های) مناسب را آماده کردید، ساخت نقشه ذهنی خود را شروع کنید. در این قسمت چند روش برای ترسیم ایده‌ها به شما پیشنهاد می‌شود:
** از کلمات کلیدی، خطوط، رنگ‌ها و تصاویر برای بیان ایده‌های خود استفاده کنید. نقشه ذهنی نشان‌دهنده تصویری از اطلاعات به‌هم‌پیوسته است، به‌طوری‌که به‌راحتی می‌توانید آن را بررسی و نشانه‌گذاری کنید. مغز شما اطلاعات را به‌صورت غیرخطی پردازش می‌کند، بنابراین ایجاد اتصال بین ایده‌ها به‌صورت غیرخطی به شما کمک می‌کند تا اقدامات خاصی را که باید انجام دهید، تعیین کنید.
** ایده‌های خود را به‌صورت واضح مشخص کنید. با یک ایده یک جمله‌ای شروع کنید. آن را در مرکز نمودار قرار دهید و سپس بخش مرکزی را با خطوط فرعی به اطراف آن متصل کنید. بخش‌های فرعی توضیح‌دهنده پروژه‌ها و ایده‌های کوچک هستند.
** از یک کلمه یا تصویر کلیدی مرتبط برای بخش‌های فرعی کمک بگیرید. هنگام استفاده از کلمات کلیدی، از حروف کوچک استفاده کنید زیرا به‌خاطر سپردن آن‌ها راحت‌تر است. همه بخش‌ها توسط خطوط مختلف به بخش مرکزی صفحه متصل می‌شوند. می‌توانید از رنگ‌های مختلف برای برجسته‌کردن موضوعات و درک بین روابط مختلف استفاده کنید.
** برای توضیح بیشتر در مورد هر ایده، از فلش استفاده کنید. بخش‌های فرعی را با فلش، به بخش‌های دیگری که نیاز است، وصل کنید. همچنین می‌توانید از فلش برای توضیح چگونگی انجام کارها بهره ببرید. با پیشرفت پروژه می‌توانید ایده‌ها و بخش‌های جدیدی به آن اضافه کنید. این یک نمودار سیال است، بنابراین می‌توانید در حین تکمیل پروژه بر اساس نیاز، موارد را حذف یا اضافه نمایید.
شناسایی چالش‌های پیش رو
قسمت مهم نقشه ذهنی، شناسایی چالش‌هاست. چالش‌هایی که ممکن است مانع موفقیت شما باشند. سه نوع چالش اصلی وجود دارند:
* موانع رسیدن به نتیجه: پروژه‌ها باید با برنامه‌های بلندمدت، یا آنچه واقعاً برای کار شما مهم است، منطبق باشند. اگر اینها با هم در تضاد باشند، احتمالاً موفق نخواهید شد. موانع مختلف را شناسایی کرده و از مسیر خود بردارید. به‌عنوان مثال، اگر پروژه‌ای را صرفاً برای جلب رضایت شخص دیگری دنبال می‌کنید، انگیزه درونی لازم برای انجام اقدامات روزانه را نخواهید داشت. پیشنهاد من این است که پروژه اجباری را اصلاً شروع نکنید.
*ترس‌‌ها و نگرانی‌ها: ترس از شکست، شک به خود، نبود اعتمادبه‌نفس و سایر ترس‌‌ها و نگرانی‌ها می‌توانند شما را از انجام اقدامات مداوم دور کنند. در طول فرآیند نقشه ذهنی، بخشی را به ترس‌های خود اختصاص دهید. زمانی را به فکر کردن، درباره «باورهای محدودکننده» که ممکن است شما را عقب نگه دارند، اختصاص دهید. سپس چند راه‌حل ممکن برای خود مشخص کنید. در این صورت به‌احتمال زیاد متوجه خواهید شد که غلبه بر ترس کار سختی نیست.
* موانع موجود در مسیر: گاهی اوقات عوامل خارجی مانع از تکمیل یک پروژه می‌شوند. هنگام مواجهه با موانع خارجی، مهم است که آن‌ها را شناسایی کرده و رفع کنید. هر مانع احتمالی را به‌سرعت تشخیص دهید. به این فکر کنید که در صورت بروز چنین مسئله‌ای چه واکنشی نشان خواهید داد.
پرهیز از خود سانسوری
ایده‌ها را به‌محض ایجاد و بدون قضاوت یا تحلیل آن‌ها، یادداشت کنید. مطمئناً بعضی از آن‌ها ممکن است مهم به نظر نرسند، ولی شاید به ایجاد ایده دیگری منجر شوند به‌طوری‌که تأثیر شگفت‌انگیزی بر توانایی شما در تکمیل پروژه داشته باشند. به خودتان فرصت دنبال‌کردن ایده‌ها را بدهید. هرکدام را با شاخه‌ها و شاخه‌های فرعی دیگر گسترش دهید.
بخش‌بندی فرآیند نقشه ذهنی
مغز ما در فواصل پنج تا هفت‌دقیقه‌ای بهترین عملکرد خود را دارد. در طول این زمان‌ها، تا جایی که می‌توانید، ایده‌های فراوانی را یادداشت کنید. می‌توانید با استفاده از کلمات کلیدی، نمادها، تصاویر و رنگ‌ها، آن ایده‌ها را به‌سرعت ثبت کنید. چند دقیقه استراحت کنید و سپس به نمودار برگردید. این کار را به‌قدری انجام دهید که مطمئن شوید، آنچه طراحی کرده‌اید، به طور کامل و شفاف هر ایده را توضیح می‌دهد.
تبدیل نقشههای ذهنی به عمل
پس از طوفان ایده‌های فکری، آن‌ها را به فهرست‌های اقدام منتقل کنید. به این فکر کنید که چه‌کارهایی را باید در چه زمان‌هایی انجام دهید. سپس آن‌ها را در تقویم خود یادداشت کنید و برای پیگیری آن‌ها هم برنامه‌ریزی‌های مناسب را انجام دهید.
این تمام کاری است که برای ایجاد یک نقشه ذهنی باید انجام دهید. یک تمرین بسیار ساده است که فقط ۳۰ دقیقه از زمان شما را می‌گیرد. این کار را برای همه اهداف و پروژه‌های خود انجام دهید. مطمئن باشید که با این فرآیند چندبعدی، انبوهی از ایده‌ها را تولید خواهید کرد.
منابع ایجاد نقشههای ذهنی
اگرچه ممکن است روش قدیمی کاغذ و قلم، به اپلیکیشن‌های طراحی نقشههای ذهنی، ترجیح داشته باشند، ولی بسیاری از مردم استفاده از فناوری را برای توسعه ایده‌های خود می‌پسندند. در این بخش چند نرم‌افزار معرفی می‌شوند که می‌توانند به شما در این فرآیند کمک کنند:
* iMindMap نرم‌افزاری است که توسط تونی بوزان ساخته شده است. بسیاری او را به‌عنوان مخترع نقشههای ذهنی می‌شناسند. این روش، کمی متفاوت از سایر نرم‌افزارهای نقشه ذهنی است. iMindMap یک برنامه فوق‌العاده است.
* FreeMind یک برنامه مبتنی بر جاوا است. همچنین پشتیبانی خوبی دارد که نحوه عملکرد برنامه و ایجاد میانبرهای صفحه کلید را نشان می‌دهد.
*MindMeister ساده‌ترین برنامه نقشه ذهنی است. شما می‌توانید فوراً با استفاده از گره‌ها، فلش‌ها و کلیدهای مختلف یک نقشه ذهنی خوب برای خود ایجاد کنید. در این برنامه رنگ گره و اندازه فونت‌ها قابل تنظیم است و به‌راحتی می‌توانید نقشههای ذهنی خود را با سایر همکاران به اشتراک بگذارید.
مهم نیست از چه وسیله‌ای برای ایجاد نقشههای ذهنی استفاده می‌کنید. ابزارهای زیادی برای توسعه ایده‌ها و ترسیم مراحل لازم یک پروژه وجود دارند، ولی به‌طور کلی دو انتخاب اساسی برای تهیه لیست پروژه‌ها در اختیار دارید: کارهایی را که باید انجام شوند، در یک لیست شماره‌گذاری کرده و به‌صورت مرحله‌به‌مرحله یادداشت کنید، یا از فرمت غیرخطی نقشه ذهنی برای ارائه روش‌های خلاقانه استفاده کرده و پروژه خود را تکمیل کنید.
مهم نیست کدام یک را انتخاب می‌کنید، مهم این است که در نهایت باید وارد عمل شوید. این کاری است که شما باید در لیست وظایف هفتگی انجام دهید. هدف، ایجاد یک چارچوب ساده است که به شما این امکان را می‌دهد تا زمان خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید. از فکرکردن به حواشی دوری کرده و روی کارهایی تمرکز کنید که بیشترین تأثیر را بر زندگی شما دارند.
